RPO WL - Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013

21-07-2009

Instytucja Zarządzająca Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 informuje, iż w związku ze zbliżającym się terminem naboru wniosków o dofinansowanie projektów  w zakresie Osi Priorytetowej V Transport, Działania 5.3 Miejski transport publiczny regulamin konkursu zostanie opracowany na podstawie Wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w transporcie zbiorowym z dnia 16 stycznia 2009 roku.

Powyższe Wytyczne określają reguły, które będą stanowiły podstawę do udzielania dofinansowania na realizację przedmiotowych typów projektów. 

Opierając się na Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007-2013 (Uszczegółowienie Programu) można wyodrębnić kilka rodzajów beneficjentów mogących ubiegać się o dofinansowanie w ramach RPO WL na lata 2007-2013:

Miasta o liczbie mieszkańców pow. 30 tys. (w tym Lublin dla projektów o wartości do 80 mln PLN) oraz działające na ich obszarze niżej wymienione następujące podmioty świadczące usługi transportu publicznego na podstawie umowy zawartej z miastem objętym działaniem:

1. Związki, porozumienia i stowarzyszenia gmin powiązanych funkcjonalnie z miastami objętymi działaniem.
2. Jednostki sektora finansów publicznych działające na obszarze miast objętych działaniem.
3. Spółki prawa handlowego, w których większość udziałów lub akcji posiada ww. miasto lub związki, porozumienia i stowarzyszenia objęte działaniem.
4. Podmioty działające w oparciu o ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r., Nr 19, poz. 100).

Obowiązek świadczenia usług publicznych (PSO) regulować będą umowy zawierane przez jednostki samorządu lokalnego z przedsiębiorstwami publicznymi lub prywatnymi eksploatującymi urządzenia do publicznego transportu pasażerskiego ("operatorami") o świadczenie usług w zakresie transportu publicznego. Umowy te stanowić będą ramy finansowania i korzystania z ulepszonej infrastruktury i taboru w celu zapewnienia wyższego poziomu świadczenia usług w zakresie transportu publicznego. Umowy przewidywać będą wypłacenie operatorowi wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług publicznych, gdy uzyskiwane przez wpływy ze sprzedaży biletów nie wystarczają do pokrycia kosztów świadczenia usługi o poziomie jakości wymaganym przez wspomniane umowy.

Dokumenty wymagane przy składaniu wniosku:

1. Formularz wniosku
2. Studium wykonalności opracowane w oparciu o Wytyczne MRR oraz Wytyczne ogólne do SW IZ RPO,
3. Dokumenty dotyczące oceny oddziaływania na środowisko,
4. Kopię umowy partnerskiej (jeżeli dotyczy),
5. Zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o statusie podatnika VAT,
6. Zintegrowany Plan Rozwoju Transportu Publicznego.

Dodatkowo, zgodnie z ww. Wytycznymi wnioskodawcy są zobowiązani do przedłożenia następujących dokumentów:

1. Jeżeli podmiotem ubiegającym się o dofinansowanie jest jst, która zamierza wykonywać usługi publiczne działając w formie zakładu budżetowego, do wniosku o dofinansowanie powinna dołączyć m.in. statut zakładu budżetowego oraz odpowiedni akt prawa wewnętrznego określający zakres obowiązków świadczenia usługi publicznej
2. Jeżeli podmiotem ubiegającym się o dofinansowanie jest jednostka samorządu terytorialnego, która zamierza wykonywać usługi publiczne za pośrednictwem swej spółki komunalnej albo spółka komunalna, która zamierza świadczyć usługi publiczne na rzecz macierzystej jst, do wniosku o dofinansowanie należy dołączyć m.in. dokumenty potwierdzające szczegółowe zasady świadczenia przez spółkę komunalną usług publicznych (tj. uchwałę o utworzeniu spółki, umowę spółki, regulamin oraz umowę wykonawczą) oraz model finansowy wykazujący, iż w wyniku otrzymania przez spółkę komunalną środków z danego programu operacyjnego dofinansowanie nie przekroczy dopuszczalnej kwoty rekompensaty. Natomiast jeżeli przekazanie spółce komunalnej aktywów ma nastąpić na podstawie innej czynności prawnej niż umowa wykonawcza, należy dołączyć dokument potwierdzający dokonanie tej czynności (czynność ta może być warunkowa). W przypadku, gdy spółka komunalna wybrana jest do świadczenia usług na terenie innej gminy niż gmina macierzysta stosuje się zasady przewidziane dla przedsiębiorcy zewnętrznego.
3. Jeżeli podmiotem ubiegającym się o dofinansowanie jest jednostka samorządu terytorialnego, która zamierza powierzyć wykonywanie usług publicznych przedsiębiorcy zewnętrznemu, do wniosku o dofinansowanie należy dołączyć m.in. zawartą z przedsiębiorcą zewnętrznym umowę o świadczenie usług publicznych. Umowa taka powinna zawierać m.in. zasady wyliczenia rekompensaty w razie uzyskania bezpośrednio przez przedsiębiorcę dofinansowania z programu operacyjnego oraz zasady przekazania składników majątkowych dofinansowanych z programu operacyjnego, jeśli dofinansowanie otrzymała jednostka samorządu terytorialnego.

•  w przypadku, gdy dokonano już we właściwym trybie wyboru operatora, a umowa o świadczenie usług publicznych nie została jeszcze zawarta, do wniosku o dofinansowanie należy dołączyć dokument odzwierciedlający podstawowe założenia umowy zgodne ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia,

•  w przypadku, gdy jednostka samorządu terytorialnego nie dokonała jeszcze wyboru operatora we właściwym trybie, do wniosku o dofinansowanie należy dołączyć harmonogram działań związanych z procedurą wyboru operatora oraz dokument odzwierciedlający podstawowe założenia planowanej umowy.

• w przypadku, gdy podmiotem ubiegającym się o dofinansowanie jest podmiot, który zawarł umowę o świadczenie usług publicznych przed ogłoszeniem Wytycznych nie spełniającą warunków określonych w Wytycznych, do wniosku o dofinansowanie należy dołączyć umowę zmienioną w drodze aneksu, uwzględniającą m.in. reguły świadczenia usług publicznych.

Jednostka samorządu terytorialnego może wykonywać zadania polegające na zaspokajaniu potrzeb mieszkańców w zakresie transportu zbiorowego działając w formie:

1. zakładu budżetowego - utworzonego na podstawie przepisów Ustawy o finansach publicznych przez organ stanowiący w formie uchwały. Tworząc zakład budżetowy, organ stanowiący nadaje mu statut określający m.in. przedmiot działalności i cel, w jakim został powołany oraz wskazuje, jakim mieniem dysponuje zakład.

Obowiązek świadczenia usługi publicznej nałożony na utworzony w tym celu zakład budżetowy powinien być określony w jego statucie, poprzez stwierdzenie, że podstawą działalności danego zakładu budżetowego jest zaspokajanie potrzeb mieszkańców w zakresie transportu publicznego. W statucie należy również określić, jakie mienie zostanie przekazane temu zakładowi. Odpowiedni akt prawa wewnętrznego, w którym zostaje przekazany obowiązek w ww. zakresie powinien zawierać w szczególności:

• zakres obowiązku świadczenia usługi, czas jego obowiązywania oraz zasięg terytorialny,
• zasady obliczania rekompensaty,
• trasy przewozu,
• parametry częstotliwości kursu na danej trasie,
• określenie poziomu opłat za każdy rodzaj usługi przewozowej na każdej trasie z uwzględnieniem zniżek przysługujących osobom uprawnionym na podstawie właściwych przepisów,
• obowiązki zakładu budżetowego wobec odbiorców usług oraz zasady korzystania z usług świadczonych przez zakład budżetowy.

Ponadto akt wewnętrzny powinien zawierać elementy, o których mowa w art.4 ust.1-4 oraz 6-7 Rozporządzenia 1370/07.

2. spółki komunalnej - utworzonej przez organ stanowiący w drodze uchwały podjętej przez radę jst., bądź przystąpienia do istniejącej spółki na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.) oraz zgodnie z przepisami Ustawy o gospodarce komunalnej. Spółka komunalna może być również utworzona przez więcej niż jedną jednostkę, wówczas każda z jst, będąca udziałowcem w tej spółce jest dla niej jednostką macierzystą. Nałożenie obowiązku świadczenia usług publicznych na spółkę komunalną następuje w trybie władczym w uchwale organu stanowiącego o zawiązaniu spółki, o ile zostanie w niej w sposób jasny wyrażone, iż celem działalności spółki komunalnej jest wykonywanie zadania własnego jednostki samorządu terytorialnego dotyczącego zaspakajania potrzeb mieszkańców w zakresie transportu zbiorowego. Nałożenie tego obowiązku powinno być w sposób wyraźny potwierdzone w umowie albo statucie spółki komunalnej. Powierzenie takiego zadania przez jednostkę samorządu terytorialnego nie wymaga zawierania dodatkowej umowy między jednostką a jej usamorządowioną spółką, pod warunkiem, że obowiązek realizacji tych zadań wynika wyraźnie z innego aktu prawnego (uchwały organu, który ją ustanowił lub jej aktu założycielskiego).

Dokładne określenie zakresu zadań następuje w uchwale organu, który daną spółkę komunalną ustanowił, w zarządzeniu organu wykonawczego upoważnionego uchwałą organu stanowiącego, umowie albo statucie spółki albo w odpowiednim akcie wewnętrznym spółki (plan, strategia, regulamin itp.) uchwalonym przez zgromadzenie wspólników spółki komunalnej. Zlecenie takiego zadania spółce komunalnej powinno zawierać przede wszystkim takie same elementy, jak przy zakładzie budżetowym.

Niezależnie jednak od uchwał i zarządzeń, o których mowa powyżej możliwe jest zawarcie umowy między jst, a jej usamorządowioną spółką (podmiotem wewnętrznym).

Podmiot wewnętrzny to odrębna prawnie jednostka podlegająca kontroli właściwego organu lokalnego, charakter podmiotu wewnętrznego posiadają jedynie te spółki komunalne, których kapitał zakładowy w 100% należy do jednostki(ek) samorządu terytorialnego.

Jeżeli tylko spółka komunalna posiada status podmiotu wewnętrznego (wykonywanie przez nią świadczeń na rzecz macierzystej jednostki samorządu terytorialnego stanowi realizację zobowiązania wynikającego z innego tytułu prawnego niż umowa), to nie musi być ona wybierana w drodze przetargu. Warunkiem tego jest, co do zasady, posiadanie statusu podmiotu wewnętrznego. W odniesieniu do przewozów autobusowych rozporządzenie ogranicza tę możliwość do przypadków, gdy zawarta umowa (w tym akty władcze dotyczące spółki) przenosi ryzyko kontraktu na spółkę - ma charakter tzw. koncesji (dochody spółki uzyskiwane ze świadczenia usługi są choćby w części czerpane z określonego w umowie prawa np. do pobierania opłat za bilety) i nie ma pewności- ponoszone jest, więc ryzyko, a gmina nie gwarantuje, że w razie ziszczenia się ryzyka pokryje wynikające z tego tytułu straty). Dla umów nie mających charakteru koncesji, bezpośrednie udzielenie zamówienia podmiotowi wewnętrznemu znajduje uzasadnienie w orzecznictwie ETS (analogicznie jak w okresie przed 3 grudnia 2009 r.).

W przypadku, jeśli spółka komunalna będzie świadczyła te usługi poza terytorium swojej macierzystej jednostki samorządu terytorialnego - traci ona charakter podmiotu wewnętrznego i będzie wówczas traktowana jak przedsiębiorca zewnętrzny, a więc powierzenie jej świadczenia usług transportu publicznego będzie wiązało się z zastosowaniem PZP.

c)      przedsiębiorstwa zewnętrznego.  Jednostka samorządu terytorialnego może przekazać wykonywanie swoich zadań przedsiębiorcy zewnętrznemu. Przedsiębiorca ten, przyjmuje zobowiązanie do świadczenia usług publicznych w zawartej z jednostką samorządu terytorialnego umowie o powierzenie wykonywania zadań związanych z zaspokajaniem potrzeb mieszkańców w zakresie transportu zbiorowego. Podmiot zewnętrzny przyjmuje zobowiązanie w zamian za wynagrodzenie. Nałożenie na takiego przedsiębiorcę zewnętrznego obowiązku świadczenia usług publicznych w drodze aktu władczego jest w świetle polskich przepisów niedopuszczalne. Szczegółowe określenie zakresu obowiązku świadczenia usług publicznych realizowanego przez przedsiębiorcę zewnętrznego następuje w umowie o świadczenie usług publicznych.

           Mając na względzie, że planowanym terminem ogłoszenia konkursu na Działanie 5.3 Miejski transport publiczny jest okres po 3 grudnia 2009 r. (data wejścia w życie Rozporządzenia Nr 1370/07).  Wskazane jest, aby każda umowa o świadczenie usług publicznych zawierała elementy określone, jako obligatoryjne elementy takich umów zgodnie z art. 4 Rozporządzenia Nr 1370/07 oraz respektować maksymalne okresy zawierania umów przewidziane w ww. Rozporządzeniu oraz zgodnie z art. 142 ustawy Prawo zamówień publicznych (zgodnie z art. 8 ust. 1 Rozporządzenia Nr 1370/07 umów tych nie dotyczą przepisy art. 8 ust. 2 - 4 tego Rozporządzenia).

    Zgodnie z art. 4 Rozporządzenia Nr 1370/07, każda umowa o świadczenie usług publicznych zawarta od 3 grudnia 2009 r. musi zawierać następujące elementy:

• określenie zobowiązania z tytułu świadczenia usług oraz obszar geograficzny, którego te zobowiązania dotyczą,
• określenie (w sposób obiektywny i przejrzysty) parametrów, według których obliczane są ewentualne rekompensaty oraz rodzaju i zakresu ewentualnie przyznanych praw wyłącznych, przy czym należy zapewnić przede wszystkim, aby rekompensata nie była nadmierna,
• określenie zasad podziału kosztów związanych ze świadczeniem usług,
• określenie zasad podziału przychodów z biletów (czy zatrzymuje je operator, jednostka samorządu
  terytorialnego, czy też są dzielone pomiędzy te podmioty),
• określenie norm jakości świadczenia usług,
• wskazanie, czy i w jakim zakresie dopuszczalne jest zlecanie świadczenia usług podwykonawcom,
• wskazanie, czyją własnością pozostaną aktywa zaangażowane w świadczenie usług przewozowych, w tym w szczególności tabor i infrastruktura.

Należy zwrócić uwagę, iż wnioskodawcy będą zobowiązani do przedłożenia szczegółowej metodologii wyliczania:

a)       rekompensaty, przez którą należy rozumieć wszelkie przysporzenia (np. dotacje, zwolnienia podatkowe, wynagrodzenia, w tym wynagrodzenia otrzymywane na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych), które otrzymuje beneficjent wyłącznie z tytułu i w celu pokrycia kosztów związanych ze świadczeniem usług publicznych. Zasady wyliczania rekompensaty znajdują się w Rozdziale 10 Wytycznych; oraz

b)       rozsądnego zysku - który uwzględnia wszystkie  lub  niektóre  przypadki  wzrostu  wydajności, osiągnięte  przez  dane  przedsiębiorstwa  w  ustalonym  ograniczonym  okresie,  bez  obniżania poziomu jakości usług powierzonych przedsiębiorstwu przez państwo członkowskie. Koszty, które należy  uwzględnić,  obejmują  całość  kosztów  poniesionych w  związku  z  funkcjonowaniem  usług świadczonych  w  ogólnym  interesie  gospodarczym.  Koszty są obliczane na  podstawie  ogólnie przyjętych zasadach księgowości w następujący sposób:

• jeżeli  działalność  przedsiębiorstwa  ogranicza  się  do  świadczenia  usług w  ogólnym  interesie gospodarczym, można uwzględnić wszystkie jego koszty,

• jeśli przedsiębiorstwo prowadzi działalność wykraczającą poza zakres usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, uwzględnione zostają wyłącznie koszty związane z usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym,

• koszty poniesione na świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym mogą obejmować różne  rodzaje  kosztów  związanych  z  funkcjonowaniem  usług  świadczonych  w  ogólnym interesie  gospodarczym,  odpowiedni  wkład  do  kosztów  stałych  związanych  zarówno  z  usługami  świadczonymi  w  ogólnym  interesie  gospodarczym,  jak  i  z  inną  działalnością  oraz rozsądny zysk,

• koszty wynikające z  inwestycji, w  szczególności  związane  z  infrastrukturą,  mogą  zostać uwzględnione, jeżeli są konieczne do funkcjonowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym.

Powyższe zapisy wynikają z Decyzji Komisji z dnia 28 listopada 2005 r. (2005/842/WE), wprowadzającej „kryteria Altmark", które oznaczają warunki ustanowione w orzeczeniu ETS, zgodnie z którym rekompensaty za usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym nie powinno się uznawać za pomoc państwa, jeżeli:

1. działalność kwalifikuje się jako usługa  świadczona w ogólnym interesie gospodarczym, a jej zadania i zobowiązania są jasno określone; 
2. wyznaczniki rekompensaty kosztów usługi publicznej są obiektywne i przejrzyste oraz ustanawiane z wyprzedzeniem; 
3. rekompensata nie przekracza kosztów netto świadczenia usługi oraz rozsądnego zysku (tj. nie dochodzi  do nadmiernej rekompensaty) oraz 
4. wysokość rekompensaty określana jest za pomocą procedury udzielania zamówień publicznych, a w przypadku gdy nie przeprowadzono przetargu, przedsiębiorstwo, któremu powierzono wykonywanie usług w ogólnym interesie gospodarczym, otrzymuje rekompensatę określoną na podstawie analizy kosztów, jakie poniosłoby typowe, dobrze zarządzane przedsiębiorstwo.

Operatorzy, którym powierzono obowiązek świadczenia usług publicznych zarówno w sposób władczy (tj. zakład budżetowy oraz spółka komunalna), jak i w drodze umowy (przedsiębiorca zewnętrzny), stanowią przedsiębiorstwa publiczne lub przedsiębiorstwa świadczące usługi w ogólnym interesie gospodarczym w rozumieniu postanowień: Dyrektywy 2006/111/WE oraz Ustawy o przejrzystości stosunków finansowych i w związku z uzyskaniem dotacji ze środków publicznych podlegają jej postanowieniom.

IZ RPO na lata 2007-2013 zwraca uwagę, iż wysokość udziału środków UE z programów operacyjnych, należy obliczać na podstawie metodyki luki finansowej zgodnie z Wytycznymi w zakresie zasad dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług publicznych w transporcie zbiorowym do przygotowania inwestycji w zakresie a współfinansowanych przez Fundusz Spójności i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w latach 2007-2013¹, które należy przygotować w oparciu o postanowienia rozdziału 10 pkt 2 Wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego  z  dnia  15  stycznia  2009  r.  w  zakresie  wybranych  zagadnień  związanych  z  przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód².

Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego zwraca się z prośbą o ewentualne uwagi i sugestie mogące ułatwić dostosowanie procedury naboru i oceny wniosków do zapisów ww. Wytycznych.

Prosimy o kontakt: justyna.ziezio@lubelskie.pl, kot.anna@lubelskie.pl , waldemar.wozniak@lubelskie,pl lub andrzej.dec@lubelskie.pl .

1 Wytyczne znajdują się na stronie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego:

2. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód.