RPO WL - Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013

24-01-2012

Pakiet rozporządzeń dotyczących zasad udzielania unijnego wsparcia w latach 2014-2020, postępy w realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego oraz podsumowanie negocjacji z Komisją Europejską na temat nowego kształtu RPO to główne punkty XV posiedzenia Komitetu Monitorującego RPO, które odbyło się 19 stycznia w Lublinie.

Debata nad przyszłą polityką spójności na dobre rozpoczęła się w październiku 2011 r., podczas polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, kiedy to Komisja Europejska przedstawiła pakiet rozporządzeń dotyczących nowego okresu unijnej pomocy w latach 2014-2020. O przebiegu tej dyskusji i jej pierwszych wynikach poinformował członków Komitetu Monitorującego RPO Daniel Baliński z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, który uczestniczył w spotkaniach roboczych poświęconych środkom strukturalnym.

Daniel Baliński, naczelnik Wydziału Wymiaru Regionalnego Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej w MRR

Polityka Spójności ma odgrywać kluczową rolę we wcielaniu w życie Strategii Unii Europejskiej „Europa 2020". Unia stawia w niej na: innowacyjność, ochronę środowiska, edukację i zatrudnienie. Na finansowanie celów nowej strategii UE, Komisja Europejska chce przeznaczyć w latach 2014-2020 - 376 mld euro. Połowa tych środków - 162,6 mld euro - ma trafić do regionów słabo rozwiniętych, czyli takich jak województwo lubelskie. Fundusz Spójności, z którego obecnie korzysta m.in. samorząd Lublina, realizując w największy w historii miasta projekt uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej, zasili blisko 69 mld euro. Więcej funduszy niż obecnie popłynie na współpracę terytorialną - 11,7 mld euro. Nowością jest Instrument „Łącząc Europę", z którego będą wspierane duże, transgraniczne przedsięwzięcia transportowe, energetyczne oraz inwestycje w technologie informatyczne i cyfryzację. Na jego finansowanie złożą się wszystkie państwa członkowskie UE, uszczuplając swój udział w Fundusz Spójności o 10 mld euro. Łączna pula funduszy zarezerwowanych na Instrument „Łącząc Europę" to 40 mld euro. Daniel Bialski przyznaje jednak, że finansowanie tego instrumentu oraz sposób w jaki będzie można pozyskać z niego pieniądze na inwestycje, spotkał się ze sprzeciwem Polski. - Obawiamy się, że stając do konkursów po środki z Instrumentu „Łącząc Europę", nie bylibyśmy w stanie rywalizować o nie z bardziej rozwiniętymi państwami Unii Europejskiej - podkreśla.

Wśród wielu zmian proponowanych przez Komisję Europejską w polityce spójności po 2013 roku, wymienia się: podział regionów UE na 3 grupy oraz koncentrację wsparcia na kilku z góry określonych obszarach.

Dotychczas istniały dwa typy regionów: regiony słabiej rozwinięte i regiony lepiej rozwinięte. Teraz dołączyła do nich nowa kategoria, tzw. regiony przejściowe, do której zaliczono województwo mazowieckie. O przyporządkowaniu regionów do każdej grupy decyduje relacja PKB przypadająca na jednego mieszkańca regionu do średniego PKB Unii Europejskiej. Jeżeli PKB na mieszkańca jest mniejsze niż 75% średniej unijnej, wówczas mówimy o regionach słabiej rozwiniętych. Jeśli mieści się w granicach 75 - 90%, mamy do czynienia z regionami przejściowymi. Natomiast, gdy przekracza 90%, wtedy chodzi o regiony lepiej rozwinięte. Podział regionów, wiąże się z wysokością środków, z których będą mogły one skorzystać. Najwięcej otrzymają słabsze regiony (15 województw Polski) - 162,6 mld euro. Do regionów przejściowych trafi najmniej pieniędzy, tylko 39 mld euro. Z kolei najlepiej rozwinięte regiony będą mogły liczyć na ponad 53 mld euro.

Źródło: Polityka spójności 2014-2020. Inwestycje w rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg 2011

Kolejną istotną zmianą jest koncentracja unijnej pomocy na kilku wybranych dziedzinach, zamiast jej rozpraszania. Oznacza to, że regiony stracą możliwości swobodnego decydowania o przeznaczeniu funduszy europejskich na wybrane przez siebie obszary i zadania. Według Komisji nowe podejście do wydawania środków europejskich będzie skuteczniejsze i efektywniejsze od obecnego modelu. Na podstawie Strategii „Europa 2020" wytypowano 11 dziedzin, tzw. celów tematycznych, na które popłynie strumień unijnych dotacji. Są nimi:

• wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji,
• zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych,
• podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury,
• wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach,
• promowanie dostosowania do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem,
• ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów,
• promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych,
• wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników,
• wspieranie włączenia społecznego i walki z ubóstwem,
• inwestowanie w edukację oraz uczenie się przez całe życie,
• wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji.

Wokół tych obszarów mają koncentrować się poszczególne fundusze i programy operacyjne. Komisja chciałaby np. aby regiony słabiej rozwinięte przekazywały obowiązkowo 50% funduszy z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), z którego obecnie finansowany jest Regionalny Program Operacyjny, na trzy dziedziny:

• prace badawczo-rozwojowe i innowacyjność,
• poprawę konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw,
• wzrost efektywności energetycznej oraz energię odnawialną.

Pozostałe 50% środków miałoby zostać rozdysponowanie na pozostałe obszary tematyczne. - Większość państw członkowskich nie popiera sztywnego wskazywania pułapów finansowych, przeznaczonych na określone dziedziny. Postuluje się, aby te pułapy były bardziej elastyczne i ustalane w indywidualnych negocjacjach między państwem członkowskim a Komisją Europejską - zaznacza D. Bialski. Komisji zależy także na wsparciu rozwoju miast. Planuje się przeznaczyć na ten cel 5% budżetu EFRR.

Jeszcze kilka miesięcy temu głośno było o wielofunduszowości. Okazuje się, że zapał Komisji Europejskiej do finansowania projektów z kilku funduszy nieco osłabł. Bruksela nie wyklucza jednak stworzenia takiej możliwości w nowych programach operacyjnych, dotowanych z Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.

Daniel Bialski dodaje, że rozmowy z Komisją Europejską nadal trwają, a Polska zgłosiła swoje uwagi do pakietu rozporządzeń, przedstawionych przez KE (więcej na ten temat można przeczytać na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego) - Liczymy, że dyskusja nad kształtem nowej polityki spójności zakończy na tyle wcześnie, aby wydawanie funduszy z nowego budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020 rozpoczęło się już w 2014 roku - deklaruje.

Od lewej siedzą: Grzegorz Sobolewski - zastępca dyrektora DRPO, Aneta Pieczykolan - dyrektor DRPO i wiceprzewodnicząca Komitetu Monitorującego RPO i Marek Kowalski - zastępca dyrektora DRPO

Drugim punktem posiedzenia KM RPO była ocena postępów realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego. Stan zaawansowania programu podsumowała Aneta Pieczykolan, dyrektor Departamentu Regionalnego Programu Operacyjnego. Urząd Marszałkowski wspólnie z Lubelską Agencją Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie rozdysponował wśród firm, samorządów i organizacji pozarządowych blisko 80% budżetu RPO, czyli 3,96 mld zł. - Chodzi o nowy budżet Regionalnego Programu Operacyjnego, który po zakończeniu negocjacji z Komisją Europejską wzrósł z dotychczasowego 1,156 mld euro do 1,192 euro zł - informuje dyrektor Pieczykolan.

Wciąż plasujemy się w czołówce regionów pod względem liczby podpisanych umów. Dotychczas zawarto 1 922 umowy i decyzje o dofinansowaniu projektów. Daje to Lubelszczyźnie wysokie 3 miejsce w kraju. W umowach zakontraktowano już 3,5 mld zł, co oznacza, że ich wartość przekroczyła 71% budżetu RPO.

Nasze województwo dobrze radzi sobie także z wypłacaniem funduszy dla beneficjentów oraz certyfikacją wydatków do Komisji Europejskiej. Od 2007 roku zrefundowaliśmy ponad 37% dostępnych środków w RPO (1,85 mld zł). Z kolei do Komisji Europejskiej potwierdziliśmy wydatkowanie 32,25% budżetu programu, tj. 1,59 mld zł.

Członkowie Komitetu Monitorującego poznali także ostateczny kształt Regionalnego Programu Operacyjnego po zakończeniu renegocjacji z Komisją Europejską (pisaliśmy o tym szerzej 11.01.2012 r.). W wyniku podziału dodatkowych środków z Krajowej Rezerwy Wykonania i dostosowania technicznego oraz przesunięć funduszy wewnątrz Regionalnego Programu Operacyjnego w 2012 r. zorganizowane zostaną 4 konkursy adresowane do przedsiębiorców oraz samorządów. Z kolei w czterech już zakończonych konkursach, wsparcie otrzymają projekty znajdujące się na listach rezerwowych.

Na XV posiedzeniu Komitet Monitorujący zatwierdził również zmiany w kryteriach wyboru projektów I i II Osi Priorytetowej oraz zapoznał się z informacją o pracach nad realizacją projektu budowy lotniska w Świdniku.